Πηγή: www.guardian.co.uk 26 Ιανουαρίου 2001
Όταν η Παλαιστίνια αγωνίστρια για την ελευθερία, Λέιλα Χάλεντ έκανε την πρώτη της αεροπειρατεία το 1969, έγινε το διεθνές μοντέλο του ένοπλου αγώνα. Αμέσως μετά υποβλήθηκε σε πλαστικές εγχειρίσεις για να μπορέσει να επαναλάβει το εγχείρημα. Τριάντα χρόνια μετά, μιλάει στην Κάθριν Βίνερ για το πώς είναι να είσαι μια γυναίκα στον πόλεμο.
Κατά κάποιον τρόπο, όλη η ιστορία είναι στο δακτυλίδι. Η φωτογραφία της Λέιλα Χάλεντ, η φωτογραφία που την έκανε σύμβολο της παλαιστινιακής αντίστασης και της γυναικείας δύναμης, είναι εξαιρετική από πολλές απόψεις: το όπλο που το κρατάνε εύθραυστα χέρια, τα λαμπερά μαλλιά τυλιγμένα στην κουφίγια, το λεπτεπίλεπτο πρόσωπο σαν της Όντρεϊ Χέμπορν που αρνείται να συναντήσει το βλέμμα σου. Αλλά είναι το δακτυλίδι που φοράει. Η ενσωμάτωση μιας σφαίρας σε ένα γυναικείο κόσμημα: αυτή είναι η ιστορία της Λέιλα Χάλεντ, η αιτία που κρύβεται πίσω από την δυναμική της εικόνα. Η ομορφιά αναμειγνύεται με την βία.
Και το δακτυλίδι; «Το έφτιαξα με την περόνη μιας χειροβομβίδας – της πρώτης που χρησιμοποίησα στην εκπαίδευση», είπε. «Απλά την τύλιξα γύρω από μία σφαίρα».
Η Λέιλα Χάλεντ – διεθνής αεροπειρατίνα του Λαϊκού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, η αγαπημένη «γυναίκα τρομοκράτισσα» των εφημερίδων την δεκαετία του ’70 και «θανάσιμα όμορφη»- είναι τώρα 57 και κάθεται μαζί μου στην Βουλή των Κοινοτήτων για την πρώτη της συνέντευξη σε βρετανικό έδαφος. Τα ζυγωματικά της είναι ακόμα έντονα, τα μάτια της ευγενικά και τρεμοπαίζουν. Είχε μονίμως ένα τσιγάρο στα χέρια της (η ίδια είχε πει για μια βαρετή περίοδο στο Κουβέιτ «Ήμουν πολιτικά συνειδητοποιημένη και φανατική καπνίστρια – δεν χρειαζόμουν άλλες εκτροπές»)
Φοράει φυσικά κουφίγια, που καταλήγει στα χρώματα της Παλαιστίνης: κόκκινο, πράσινο, μαύρο και λευκό, αλλά είναι πολύ διαφορετική από ότι ήταν στην διάσημη φωτογραφία και όχι μόνο λόγο της ηλικίας της. Από το 1969 που βγήκε αυτή η φωτογραφία, μετά την πρώτη επιτυχημένη αεροπειρατεία του TWA, η Χάλεντ υποβλήθηκε σε έξι χειρουργικές επεμβάσεις για να μην μπορεί να την αναγνωρίσει κανένας. Αρνήθηκε να κυκλοφορεί με το πρόσωπο ενός ειδώλου.
«Ο χειρούργος έκανε κάποιες μικρές αλλαγές στη μύτη και στο σαγόνι μου», είπε. «Αλλά πέτυχε. Κανένας δεν με αναγνώρισε». Επέλεξε να κάνει τις επεμβάσεις χωρίς γενική αναισθησία γιατί όπως αναφέρει και στην αυτοβιογραφία της «έχω να εξυπηρετήσω έναν σκοπό υψηλότερο και πιο ευγενή από το δικό μου, έναν σκοπό στον οποίο πρέπει να υποταχτούν όλα τα προσωπικά συμφέροντα».
Ένας τέτοιος επαναστατικός λόγος μας θυμίζει ότι η Χάλεντ έρχεται από μια διαφορετική περίοδο: μια περίοδο που οι αεροπειρατείες ήταν πολιτικά εργαλεία, όταν η δέσμευση, το ρίσκο και η θυσία ήταν αντικείμενα θαυμασμού και συχνά αντιμετωπίζονταν με ρομαντική διάθεση.
Είναι το μοντέλο του ένοπλου αγώνα. Όπως ο δικός της ήρωας, ο τσε Γκεβάρα, έτσι και η Χάλεντ είχε την λάμψη όπως και την πίστη. Περιφρονούσε όμως τους δυτικούς επαναστάτες «το βρίσκουμε αρκετά διασκεδαστικό ότι πραγματικά πιστεύουν πως με το να γδυθούν σε δημόσιο χώρο, να καταλάβουν ένα πανεπιστημιακό κτίριο ή να φωνάζουν χυδαία συνθήματα στους γραφειοκράτες, κάνουν «επανάσταση».
Η εγχείριση σήμαινε ότι η Χάλεντ ήταν έτοιμη να αναλάβει την δεύτερη αεροπειρατεία χωρίς να την αναγνωρίσουν, αυτή τη φορά ήταν μια πτήση της El Al από το Άμστερνταμ. «Στο αεροδρόμιο του Άμστερνταμ τον σύντροφός μου Πάτρικ (Αργκέγιο από την Νικαράγουα) κι εμένα, μας σταμάτησαν ισραηλινοί αξιωματούχοι. Έψαξαν τις αποσκευές μας εξονυχιστικά, αλλά δεν βρήκαν εκεί τίποτα, γιατί τις χειροβομβίδες τις είχα στην τσέπη μου». Παίρνει μια βαθιά ανάσα «είχαμε διαβατήρια από την Ονδούρα. Ο αξιωματικός μου είπε «μιλάτε ισπανικά;» και αμέσως είπα «'Si señor» - ήμουν τυχερή, γιατί ήταν οι μόνες λέξεις που ήξερα».
Στα μέσα της πτήσης, η Χάλεντ με τον Αργκέγιο προσπάθησαν να μπουν στο πιλοτήριο. Χτύπησαν την πόρτα, η Χάλεντ έβγαλε τις περόνες από τις χειροβομβίδες και διέταξε τον πιλότο να τους ανοίξει να μπουν. Υπήρχαν όμως ένοπλοι φρουροί στο αεροπλάνο που άρχισαν να πυροβολούν. «Ο Πάτρικ πυροβολήθηκε τέσσερις φορές στη πλάτη και ένας άλλος άντρας ήρθε και τον χτύπησε στο κεφάλι με ένα μπουκάλι ουίσκι. Ήταν φρικτό», είπε η Χάλεντ. Γιατί δεν πυροβόλησαν την ίδια; «Είχα τις χειροβομβίδες» είπε. «Τελικά με χτύπησαν στο κεφάλι από πίσω κι έχασα τις αισθήσεις μου. Όταν συνήλθα, ήμουν δεμένη και είχα μελανιές από κλωτσιές».
«Οι επιβάτες φώναζαν. Άκουγα μια γυναίκα να ουρλιάζει «σταματήστε την αιματοχυσία». Είχαμε όμως πολύ αυστηρές οδηγίες: να μην πάθουν τίποτα οι επιβάτες. Μόνο να αμυνθούμε για να προστατέψουμε τους εαυτούς μας».
Οι χειροβομβίδες όμως θα μπορούσαν να κάνουν κακό στους επιβάτες, τις είχε απασφαλίσει «Δεν ήθελα να ανατινάξω το αεροπλάνο» είπε. «Ήταν μόνο για εκφοβισμό» (ενώ το PFLP είχε αναμιχθεί και σε άλλες αμφιλεγόμενες ένοπλες πράξεις στο Ισραήλ, που σε κάποιες από αυτές είχαν σκοτωθεί άμαχοι, κανείς δεν πέθανε στις αεροπειρατείες της Χάλεντ).
Το αεροπλάνο προσγειώθηκε στο Χίθροου και η Χάλεντ μεταφέρθηκε στο αστυνομικό τμήμα του Εάλινγκ όπου κρατήθηκε για 28 μέρες, μέχρι που ο πρωθυπουργός Έντουαρντ Χιθ την αντάλλαξε με δυτικούς όμηρους που κράταγε το PFLP. Η παραμονή της στην Βρετανία ήταν ευχάριστη, είπε. «Οι άνθρωποι ήταν πολύ καλοί. Έλεγαν μεταξύ τους: αυτή είναι; Δεν μπορούσαν να το πιστέψουν, αυτό το λεπτοκαμωμένο πλάσμα! Ήμουν 26 και πολύ αδύνατη. Στο κελί μου ήταν και δύο αστυνομικίνες και συζητάγαμε συνέχεια για τον σκοπό μας και τα βάσανα μας. Μόλις έφυγα, τους έστειλα μερικά βιβλία για την Παλαιστίνη. Μου το ζήτησαν οι ίδιες. Γράφαμε η μία στην άλλη. Μία από αυτές είχε ένα πρόβλημα με τον φίλο της και συχνά μιλάγαμε γι’ αυτό».
Είναι συναρπαστική σκέψη: μια Παλαιστίνια επαναστάτρια και η αστυνομικίνα από το Εάλινγκ βρίσκουν κοινό έδαφος μιλώντας για άνδρες!
Παρόλα αυτά δεν αποτελεί και μεγάλη έκπληξη. Οι γυναίκες έβρισκαν πάντα κάποια σχέση στη Χάλεντ. Όπως το θέτει και η Εϊλίν Μακ Ντόναλτ στο βιβλίο της «Σκοτώστε τις γυναίκες πρώτα»: «Ανέτρεψε χίλια κι ένα ταμπού σε μια νύχτα και μετά επαναστατικοποίησε την σκέψη εκατοντάδων θυμωμένων γυναικών σε όλο τον κόσμο».
Ξεπέρασε με εξαιρετικό τόπο τους πατριαρχικούς περιορισμούς της αραβικής κοινωνίας όπου οι γυναίκες παραδοσιακά είναι υποταγμένες στους συζύγους τους, αναλαμβάνοντας έναν ισότιμο ρόλο με τους άντρες στην μάχη, παίρνοντας διαζύγιο και κάνοντας δεύτερο γάμο, κάνοντας παιδιά μετά τα 30 της και απορρίπτοντας την ματαιοδοξία κάνοντας εγχειρίσεις για να αλλάξει το πρόσωπο της για χάρη του σκοπού.
Υπήρχαν ωστόσο δυσκολίες στο να είναι γυναίκα και αγωνίστρια μαζί. «Στην αρχή, όλες οι γυναίκες έπρεπε να αποδείξουν ότι ήταν ισότιμες με τους άντρες στον ένοπλο αγώνα», λέει Η Χάλεντ. «Έτσι θέλαμε να είμαστε σαν τους άντρες – ακόμα και στην εμφάνιση μας». Η Ρόμπιν Μόργκαν στο βιβλίο της «Η ερωμένη του δαίμονα: η σεξουαλικότητα της τρομοκρατίας», γράφει πως η Χάλεντ ήταν στους χαμένους με δύο τρόπους.
Οι άντρες της οργάνωσης της, ασχολήθηκαν με την προσοχή που τράβηξε, ενώ οι γυναίκες ήταν απογοητευμένες που ποτέ δεν μίλαγε γι’ αυτές, αλλά μόνο για την επανάσταση. Είχε πει μια φορά «Αντιπροσωπεύω τους Παλαιστίνιους, όχι τις γυναίκες». Αυτό ακούγεται σαν την Μαίριντ Φάρελ, την εθελόντρια του ΙΡΑ που σκοτώθηκε στο Γιβραλτάρ το 1988 από την SAS, που είχε πει «Είμαι καταπιεσμένη σαν γυναίκα αλλά είμαι επίσης καταπιεσμένη γιατί είμαι Ιρλανδή… Δεν μπορούμε να σταματήσουμε την καταπίεση μας ως γυναίκες αν δεν σταματήσουμε πρώτα την καταδυνάστευση της χώρας μας».
Τα πράγματα όμως φαίνονται πως έχουν αλλάξει για την Χάλεντ. «Δεν πιστεύω πια ότι είναι απαραίτητο να αποδείξουμε ποιες είμαστε εμείς οι γυναίκες με το να μιμούμαστε τους άντρες. Έχω μάθει ότι η γυναίκα μπορεί να είναι αγωνίστρια, μαχητής της ελευθερίας, πολιτική ακτιβίστρια και ότι μπορεί να ερωτευτεί και να την ερωτευτούν, μπορεί να παντρευτεί, να κάνει παιδιά, να γίνει μητέρα».
«Στην αρχή μας ενδιέφερε μόνο η επανάσταση. Δεν ήμασταν ώριμοι πολιτικά. Το ζήτημα των γυναικών είναι μέρος του αγώνα μας, αλλά όχι το μόνο. Η επανάσταση πρέπει να σημαίνει και ζωή, όλες οι πλευρές της ζωής». Πρώτα είναι η Παλαιστίνια ή η γυναίκα; «Δεν μπορώ να τα ξεχωρίσω», λέει. «Γυναίκα και Παλαιστίνια μαζί».
Η Χάλεντ γεννήθηκε στη Χάιφα, στα ισραηλινά παράλια τώρα, αλλά έγινε πρόσφυγας με την οικογένεια της σε έναν καταυλισμό στο Λίβανο το 1948. Στην διάρκεια της αεροπειρατείας της το 1969, ανάγκασε τον πιλότο να πετάξει πάνω από την Χάιφα ώστε να δει την πατρίδα της που δεν της επιτρέπουν να επισκεφθεί. Μετά δυσκολίας μπορεί να θυμηθεί μια εποχή που δεν ήταν πολιτικοποιημένη. Θυμάται πως όταν ήταν τεσσάρων η μητέρα της, της είπε να μην μαζεύει πορτοκάλια γιατί ήταν στον Λίβανο. Τα φρούτα δεν ήταν δικά τους, δεν ήταν πια στη Χάιφα. Δεσμεύτηκε πλήρως στον ένοπλο αγώνα στα 15 της.
Από την εποχή των αεροπειρατειών, η Χάλεντ ζει στον Λίβανο, τη Συρία και την Ιορδανία και έκανε δύο γιους 18 και 15 χρονών τώρα. Συνέχισε τον ακτιβισμό, πρώτα σαν αγωνίστρια και τώρα ως πολιτικό στέλεχος του PFLP στο Παλαιστινιακό Εθνικό Συμβούλιο (οι γιοι της προσφέρθηκαν να είναι οι σωματοφύλακες της και όταν ήταν μικροί της έλεγαν «πες μας ιστορίες για τον αγώνα, μαμά»)
Εξακολουθεί όμως να είναι ριζοσπαστική όπως πάντα. «Ο αγώνας των Παλαιστινίων έχει πάρει πολλά πρόσωπα. Ένοπλος αγώνας, ιντιφάντα, τώρα και τα δύο. Αυτό σημαίνει πως όσο υπάρχει κατοχή στην χώρα μας, η σύγκρουση θα συνεχίζεται». Απαιτεί το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης, ένα κράτος με πρωτεύουσα την Ιερουσαλήμ, το δικαίωμα επιστροφής των προσφύγων και την απομάκρυνση του Ισραήλ από τα εδάφη που κατέχει από το 1967.
«Διαφορετικά ο λόγος της σύγκρουσης θα υφίσταται ακόμα». Και τώρα; «Τώρα ο λαός έχει αγανακτήσει. Λένε: τώρα και για πάντα. Ας το κάνουμε. Τώρα».
Τα όσα λέει θα είναι δύσκολο να τα καταλάβουν οι ειρηνιστές – την χωρίς ντροπή αιτιολόγηση της βίας. Πολλοί απλοί Παλαιστίνιοι μοιράζονται τις απόψεις της, πολλοί πολιτικοί όχι. Παρομοίως και οι απόψεις για την Χάλεντ είναι μπερδεμένες: κάποιοι λένε πως είναι μια ηρωίδα που εμπνέει και άλλοι πιστεύουν ότι ευθύνεται για την εικόνα που είχαν οι Παλαιστίνιοι την δεκαετία του ’70 ως τρομοκράτες.
Είναι τρομοκράτης; «Όποτε ακούω αυτή τη λέξη, κάνω μια ερώτηση», λέει. «Ποιος έφερε την τρομοκρατία στην περιοχή μας; Κάποιοι ήρθαν και πήραν την γη μας, μας εξανάγκασαν να φύγουμε, να μείνουμε σε καταυλισμούς. Εγώ πιστεύω πως αυτό είναι τρομοκρατία. Το να χρησιμοποιείς τρόπους αντίστασης στην τρομοκρατία και να την σταματήσεις – αυτό ονομάζεται αγώνας». Θυμάται τις σκέψεις που έκανε για τον κίνδυνο που έθετε τα παιδιά στο αεροπλάνο και είπε στον εαυτό της «Κι εμείς οι Παλαιστίνιοι είμαστε παιδιά και ανήκουμε κι εμείς στην ανθρώπινη φυλή».
Εξακολουθεί να θέλει να πεθάνει για το παλαιστινιακό σκοπό; Αφήνει το τσιγάρο της και γυρίζει να με κοιτάξει «Φυσικά». Κουνάει το κεφάλι της, χαμογελάει, το τσιγάρο έκαιγε στα χέρια της. «Φυσικά».
Όταν η Παλαιστίνια αγωνίστρια για την ελευθερία, Λέιλα Χάλεντ έκανε την πρώτη της αεροπειρατεία το 1969, έγινε το διεθνές μοντέλο του ένοπλου αγώνα. Αμέσως μετά υποβλήθηκε σε πλαστικές εγχειρίσεις για να μπορέσει να επαναλάβει το εγχείρημα. Τριάντα χρόνια μετά, μιλάει στην Κάθριν Βίνερ για το πώς είναι να είσαι μια γυναίκα στον πόλεμο.
Κατά κάποιον τρόπο, όλη η ιστορία είναι στο δακτυλίδι. Η φωτογραφία της Λέιλα Χάλεντ, η φωτογραφία που την έκανε σύμβολο της παλαιστινιακής αντίστασης και της γυναικείας δύναμης, είναι εξαιρετική από πολλές απόψεις: το όπλο που το κρατάνε εύθραυστα χέρια, τα λαμπερά μαλλιά τυλιγμένα στην κουφίγια, το λεπτεπίλεπτο πρόσωπο σαν της Όντρεϊ Χέμπορν που αρνείται να συναντήσει το βλέμμα σου. Αλλά είναι το δακτυλίδι που φοράει. Η ενσωμάτωση μιας σφαίρας σε ένα γυναικείο κόσμημα: αυτή είναι η ιστορία της Λέιλα Χάλεντ, η αιτία που κρύβεται πίσω από την δυναμική της εικόνα. Η ομορφιά αναμειγνύεται με την βία.Και το δακτυλίδι; «Το έφτιαξα με την περόνη μιας χειροβομβίδας – της πρώτης που χρησιμοποίησα στην εκπαίδευση», είπε. «Απλά την τύλιξα γύρω από μία σφαίρα».
Η Λέιλα Χάλεντ – διεθνής αεροπειρατίνα του Λαϊκού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, η αγαπημένη «γυναίκα τρομοκράτισσα» των εφημερίδων την δεκαετία του ’70 και «θανάσιμα όμορφη»- είναι τώρα 57 και κάθεται μαζί μου στην Βουλή των Κοινοτήτων για την πρώτη της συνέντευξη σε βρετανικό έδαφος. Τα ζυγωματικά της είναι ακόμα έντονα, τα μάτια της ευγενικά και τρεμοπαίζουν. Είχε μονίμως ένα τσιγάρο στα χέρια της (η ίδια είχε πει για μια βαρετή περίοδο στο Κουβέιτ «Ήμουν πολιτικά συνειδητοποιημένη και φανατική καπνίστρια – δεν χρειαζόμουν άλλες εκτροπές»)
Φοράει φυσικά κουφίγια, που καταλήγει στα χρώματα της Παλαιστίνης: κόκκινο, πράσινο, μαύρο και λευκό, αλλά είναι πολύ διαφορετική από ότι ήταν στην διάσημη φωτογραφία και όχι μόνο λόγο της ηλικίας της. Από το 1969 που βγήκε αυτή η φωτογραφία, μετά την πρώτη επιτυχημένη αεροπειρατεία του TWA, η Χάλεντ υποβλήθηκε σε έξι χειρουργικές επεμβάσεις για να μην μπορεί να την αναγνωρίσει κανένας. Αρνήθηκε να κυκλοφορεί με το πρόσωπο ενός ειδώλου.
«Ο χειρούργος έκανε κάποιες μικρές αλλαγές στη μύτη και στο σαγόνι μου», είπε. «Αλλά πέτυχε. Κανένας δεν με αναγνώρισε». Επέλεξε να κάνει τις επεμβάσεις χωρίς γενική αναισθησία γιατί όπως αναφέρει και στην αυτοβιογραφία της «έχω να εξυπηρετήσω έναν σκοπό υψηλότερο και πιο ευγενή από το δικό μου, έναν σκοπό στον οποίο πρέπει να υποταχτούν όλα τα προσωπικά συμφέροντα».
Ένας τέτοιος επαναστατικός λόγος μας θυμίζει ότι η Χάλεντ έρχεται από μια διαφορετική περίοδο: μια περίοδο που οι αεροπειρατείες ήταν πολιτικά εργαλεία, όταν η δέσμευση, το ρίσκο και η θυσία ήταν αντικείμενα θαυμασμού και συχνά αντιμετωπίζονταν με ρομαντική διάθεση.
Είναι το μοντέλο του ένοπλου αγώνα. Όπως ο δικός της ήρωας, ο τσε Γκεβάρα, έτσι και η Χάλεντ είχε την λάμψη όπως και την πίστη. Περιφρονούσε όμως τους δυτικούς επαναστάτες «το βρίσκουμε αρκετά διασκεδαστικό ότι πραγματικά πιστεύουν πως με το να γδυθούν σε δημόσιο χώρο, να καταλάβουν ένα πανεπιστημιακό κτίριο ή να φωνάζουν χυδαία συνθήματα στους γραφειοκράτες, κάνουν «επανάσταση».
Η εγχείριση σήμαινε ότι η Χάλεντ ήταν έτοιμη να αναλάβει την δεύτερη αεροπειρατεία χωρίς να την αναγνωρίσουν, αυτή τη φορά ήταν μια πτήση της El Al από το Άμστερνταμ. «Στο αεροδρόμιο του Άμστερνταμ τον σύντροφός μου Πάτρικ (Αργκέγιο από την Νικαράγουα) κι εμένα, μας σταμάτησαν ισραηλινοί αξιωματούχοι. Έψαξαν τις αποσκευές μας εξονυχιστικά, αλλά δεν βρήκαν εκεί τίποτα, γιατί τις χειροβομβίδες τις είχα στην τσέπη μου». Παίρνει μια βαθιά ανάσα «είχαμε διαβατήρια από την Ονδούρα. Ο αξιωματικός μου είπε «μιλάτε ισπανικά;» και αμέσως είπα «'Si señor» - ήμουν τυχερή, γιατί ήταν οι μόνες λέξεις που ήξερα».
Στα μέσα της πτήσης, η Χάλεντ με τον Αργκέγιο προσπάθησαν να μπουν στο πιλοτήριο. Χτύπησαν την πόρτα, η Χάλεντ έβγαλε τις περόνες από τις χειροβομβίδες και διέταξε τον πιλότο να τους ανοίξει να μπουν. Υπήρχαν όμως ένοπλοι φρουροί στο αεροπλάνο που άρχισαν να πυροβολούν. «Ο Πάτρικ πυροβολήθηκε τέσσερις φορές στη πλάτη και ένας άλλος άντρας ήρθε και τον χτύπησε στο κεφάλι με ένα μπουκάλι ουίσκι. Ήταν φρικτό», είπε η Χάλεντ. Γιατί δεν πυροβόλησαν την ίδια; «Είχα τις χειροβομβίδες» είπε. «Τελικά με χτύπησαν στο κεφάλι από πίσω κι έχασα τις αισθήσεις μου. Όταν συνήλθα, ήμουν δεμένη και είχα μελανιές από κλωτσιές».
«Οι επιβάτες φώναζαν. Άκουγα μια γυναίκα να ουρλιάζει «σταματήστε την αιματοχυσία». Είχαμε όμως πολύ αυστηρές οδηγίες: να μην πάθουν τίποτα οι επιβάτες. Μόνο να αμυνθούμε για να προστατέψουμε τους εαυτούς μας».
Οι χειροβομβίδες όμως θα μπορούσαν να κάνουν κακό στους επιβάτες, τις είχε απασφαλίσει «Δεν ήθελα να ανατινάξω το αεροπλάνο» είπε. «Ήταν μόνο για εκφοβισμό» (ενώ το PFLP είχε αναμιχθεί και σε άλλες αμφιλεγόμενες ένοπλες πράξεις στο Ισραήλ, που σε κάποιες από αυτές είχαν σκοτωθεί άμαχοι, κανείς δεν πέθανε στις αεροπειρατείες της Χάλεντ).
Το αεροπλάνο προσγειώθηκε στο Χίθροου και η Χάλεντ μεταφέρθηκε στο αστυνομικό τμήμα του Εάλινγκ όπου κρατήθηκε για 28 μέρες, μέχρι που ο πρωθυπουργός Έντουαρντ Χιθ την αντάλλαξε με δυτικούς όμηρους που κράταγε το PFLP. Η παραμονή της στην Βρετανία ήταν ευχάριστη, είπε. «Οι άνθρωποι ήταν πολύ καλοί. Έλεγαν μεταξύ τους: αυτή είναι; Δεν μπορούσαν να το πιστέψουν, αυτό το λεπτοκαμωμένο πλάσμα! Ήμουν 26 και πολύ αδύνατη. Στο κελί μου ήταν και δύο αστυνομικίνες και συζητάγαμε συνέχεια για τον σκοπό μας και τα βάσανα μας. Μόλις έφυγα, τους έστειλα μερικά βιβλία για την Παλαιστίνη. Μου το ζήτησαν οι ίδιες. Γράφαμε η μία στην άλλη. Μία από αυτές είχε ένα πρόβλημα με τον φίλο της και συχνά μιλάγαμε γι’ αυτό».Είναι συναρπαστική σκέψη: μια Παλαιστίνια επαναστάτρια και η αστυνομικίνα από το Εάλινγκ βρίσκουν κοινό έδαφος μιλώντας για άνδρες!
Παρόλα αυτά δεν αποτελεί και μεγάλη έκπληξη. Οι γυναίκες έβρισκαν πάντα κάποια σχέση στη Χάλεντ. Όπως το θέτει και η Εϊλίν Μακ Ντόναλτ στο βιβλίο της «Σκοτώστε τις γυναίκες πρώτα»: «Ανέτρεψε χίλια κι ένα ταμπού σε μια νύχτα και μετά επαναστατικοποίησε την σκέψη εκατοντάδων θυμωμένων γυναικών σε όλο τον κόσμο».
Ξεπέρασε με εξαιρετικό τόπο τους πατριαρχικούς περιορισμούς της αραβικής κοινωνίας όπου οι γυναίκες παραδοσιακά είναι υποταγμένες στους συζύγους τους, αναλαμβάνοντας έναν ισότιμο ρόλο με τους άντρες στην μάχη, παίρνοντας διαζύγιο και κάνοντας δεύτερο γάμο, κάνοντας παιδιά μετά τα 30 της και απορρίπτοντας την ματαιοδοξία κάνοντας εγχειρίσεις για να αλλάξει το πρόσωπο της για χάρη του σκοπού.
Υπήρχαν ωστόσο δυσκολίες στο να είναι γυναίκα και αγωνίστρια μαζί. «Στην αρχή, όλες οι γυναίκες έπρεπε να αποδείξουν ότι ήταν ισότιμες με τους άντρες στον ένοπλο αγώνα», λέει Η Χάλεντ. «Έτσι θέλαμε να είμαστε σαν τους άντρες – ακόμα και στην εμφάνιση μας». Η Ρόμπιν Μόργκαν στο βιβλίο της «Η ερωμένη του δαίμονα: η σεξουαλικότητα της τρομοκρατίας», γράφει πως η Χάλεντ ήταν στους χαμένους με δύο τρόπους.
Οι άντρες της οργάνωσης της, ασχολήθηκαν με την προσοχή που τράβηξε, ενώ οι γυναίκες ήταν απογοητευμένες που ποτέ δεν μίλαγε γι’ αυτές, αλλά μόνο για την επανάσταση. Είχε πει μια φορά «Αντιπροσωπεύω τους Παλαιστίνιους, όχι τις γυναίκες». Αυτό ακούγεται σαν την Μαίριντ Φάρελ, την εθελόντρια του ΙΡΑ που σκοτώθηκε στο Γιβραλτάρ το 1988 από την SAS, που είχε πει «Είμαι καταπιεσμένη σαν γυναίκα αλλά είμαι επίσης καταπιεσμένη γιατί είμαι Ιρλανδή… Δεν μπορούμε να σταματήσουμε την καταπίεση μας ως γυναίκες αν δεν σταματήσουμε πρώτα την καταδυνάστευση της χώρας μας».
Τα πράγματα όμως φαίνονται πως έχουν αλλάξει για την Χάλεντ. «Δεν πιστεύω πια ότι είναι απαραίτητο να αποδείξουμε ποιες είμαστε εμείς οι γυναίκες με το να μιμούμαστε τους άντρες. Έχω μάθει ότι η γυναίκα μπορεί να είναι αγωνίστρια, μαχητής της ελευθερίας, πολιτική ακτιβίστρια και ότι μπορεί να ερωτευτεί και να την ερωτευτούν, μπορεί να παντρευτεί, να κάνει παιδιά, να γίνει μητέρα».
«Στην αρχή μας ενδιέφερε μόνο η επανάσταση. Δεν ήμασταν ώριμοι πολιτικά. Το ζήτημα των γυναικών είναι μέρος του αγώνα μας, αλλά όχι το μόνο. Η επανάσταση πρέπει να σημαίνει και ζωή, όλες οι πλευρές της ζωής». Πρώτα είναι η Παλαιστίνια ή η γυναίκα; «Δεν μπορώ να τα ξεχωρίσω», λέει. «Γυναίκα και Παλαιστίνια μαζί».
Η Χάλεντ γεννήθηκε στη Χάιφα, στα ισραηλινά παράλια τώρα, αλλά έγινε πρόσφυγας με την οικογένεια της σε έναν καταυλισμό στο Λίβανο το 1948. Στην διάρκεια της αεροπειρατείας της το 1969, ανάγκασε τον πιλότο να πετάξει πάνω από την Χάιφα ώστε να δει την πατρίδα της που δεν της επιτρέπουν να επισκεφθεί. Μετά δυσκολίας μπορεί να θυμηθεί μια εποχή που δεν ήταν πολιτικοποιημένη. Θυμάται πως όταν ήταν τεσσάρων η μητέρα της, της είπε να μην μαζεύει πορτοκάλια γιατί ήταν στον Λίβανο. Τα φρούτα δεν ήταν δικά τους, δεν ήταν πια στη Χάιφα. Δεσμεύτηκε πλήρως στον ένοπλο αγώνα στα 15 της.
Από την εποχή των αεροπειρατειών, η Χάλεντ ζει στον Λίβανο, τη Συρία και την Ιορδανία και έκανε δύο γιους 18 και 15 χρονών τώρα. Συνέχισε τον ακτιβισμό, πρώτα σαν αγωνίστρια και τώρα ως πολιτικό στέλεχος του PFLP στο Παλαιστινιακό Εθνικό Συμβούλιο (οι γιοι της προσφέρθηκαν να είναι οι σωματοφύλακες της και όταν ήταν μικροί της έλεγαν «πες μας ιστορίες για τον αγώνα, μαμά»)
Εξακολουθεί όμως να είναι ριζοσπαστική όπως πάντα. «Ο αγώνας των Παλαιστινίων έχει πάρει πολλά πρόσωπα. Ένοπλος αγώνας, ιντιφάντα, τώρα και τα δύο. Αυτό σημαίνει πως όσο υπάρχει κατοχή στην χώρα μας, η σύγκρουση θα συνεχίζεται». Απαιτεί το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης, ένα κράτος με πρωτεύουσα την Ιερουσαλήμ, το δικαίωμα επιστροφής των προσφύγων και την απομάκρυνση του Ισραήλ από τα εδάφη που κατέχει από το 1967.
«Διαφορετικά ο λόγος της σύγκρουσης θα υφίσταται ακόμα». Και τώρα; «Τώρα ο λαός έχει αγανακτήσει. Λένε: τώρα και για πάντα. Ας το κάνουμε. Τώρα».
Τα όσα λέει θα είναι δύσκολο να τα καταλάβουν οι ειρηνιστές – την χωρίς ντροπή αιτιολόγηση της βίας. Πολλοί απλοί Παλαιστίνιοι μοιράζονται τις απόψεις της, πολλοί πολιτικοί όχι. Παρομοίως και οι απόψεις για την Χάλεντ είναι μπερδεμένες: κάποιοι λένε πως είναι μια ηρωίδα που εμπνέει και άλλοι πιστεύουν ότι ευθύνεται για την εικόνα που είχαν οι Παλαιστίνιοι την δεκαετία του ’70 ως τρομοκράτες.
Είναι τρομοκράτης; «Όποτε ακούω αυτή τη λέξη, κάνω μια ερώτηση», λέει. «Ποιος έφερε την τρομοκρατία στην περιοχή μας; Κάποιοι ήρθαν και πήραν την γη μας, μας εξανάγκασαν να φύγουμε, να μείνουμε σε καταυλισμούς. Εγώ πιστεύω πως αυτό είναι τρομοκρατία. Το να χρησιμοποιείς τρόπους αντίστασης στην τρομοκρατία και να την σταματήσεις – αυτό ονομάζεται αγώνας». Θυμάται τις σκέψεις που έκανε για τον κίνδυνο που έθετε τα παιδιά στο αεροπλάνο και είπε στον εαυτό της «Κι εμείς οι Παλαιστίνιοι είμαστε παιδιά και ανήκουμε κι εμείς στην ανθρώπινη φυλή».Εξακολουθεί να θέλει να πεθάνει για το παλαιστινιακό σκοπό; Αφήνει το τσιγάρο της και γυρίζει να με κοιτάξει «Φυσικά». Κουνάει το κεφάλι της, χαμογελάει, το τσιγάρο έκαιγε στα χέρια της. «Φυσικά».
Αναρτήσεις
